Перейти к содержанию

Апшерон район (Азербайжан)

Википедиядихъай
(Абшерон район-кай рахкъурнава )
Яшамиш жезвай чка
Апшерон район
Уьлкве
Азербайжан
Административ юкь
Кьил
Ирада Акиф гызы Гуьлмамедова
Майдан
1 546 км²
Официал чӀал
Агьалияр
210 100 кас
Апшерон район
Апшерон район


Сятдин чӀул
ISO 3166-2-дин код
AZ-ABS
Телефондин код
+994 012
Почтунин индекс
AZ 0100
Официал сайт

Апшерон район (азер. Abşeron rayonu) — Азербайжанда авай район я.

Майдан — 1 546 км². Агьалияр — 210 100 кас. Агьалидин чуькьуьнвал — 135,9 кас/км².

Административ юкь — Хырдалан я.

Тарих

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Райондин тӀвар вичи чка кьур полуостровдин тӀварцӀелай атайди я. Са бязи алимрин фикирдалди, тӀвар «аб» (яд) ва «шоран» (кӀуь) лугьудай персрин гафарилай атайди — санал «кӀуь яд» лагьай чӀал жезва. Маса версиядив кьурвал, ам Афшарар лугьудай туьрк тайифадилай атайди я. Бязи малуматралди, ПӀираллагьи островдин мукьвал Афшаран лугьудай яшамиш жезвай чка алай тир, адай тӀуз Дербентдай Персиядиз каравандин рехъ физвай тир[1].

Район 1963 йисан 4-лагьай январдиз туькӀуьрнава.[2]. Район кьве индустриал юкь — Бакуни Сумгаит — игьтияжар хуьруьн майишатдин продукциядалди таъминарун патал арадал гъанва[3].

1990-лагьай йисуз адан ибаратдикай Хизи район хкуднава.

География

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Районди Азербайжандин рагъэкъечӀдайпата чка кьунва.

Район кефердин патахъ Сумгаит шегьердихъ, кефердинни рагъакӀидай патахъ Хизи райондихъ, рагъакӀидай патахъ Гобустан райондихъ, кьиблединни рагъакӀидай патахъ Аджикабул райондихъ, рагъэкъечӀдай патахъ Баку шегьердихъ галаз сергьятдал ала.

Агьалияр

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Йисариз килигна Апшерон райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика[4][2][5][6][7][8][9]:

Йис 1970 1976 1979 1989 1991 1999 2009 2013 2014 2018
Агьалияр 52 445 ↗ 54 400 ↗ 60 960 ↗ 81 423 ↘ 73 100 ↗ 81 798 ↗ 189 984 ↗ 197 700 ↗ 200 200 ↗ 210 100

Эхиримжи йисар районда авай агьалийрин къалинвал пара чӀехи хьинва. Мисал патал, 1976-лагьай йисуз агьалийрин къалинвал 14,7кас/км² тир[2]. 2009-лагьай йисуз и къалурзавай лишан 139 кас/км²-див агакьна[10].

2009-лагьай йисан малуматралди, агьалийрикай 82% шегьеррани поселкайра яшамиш жезва.

Инфраструктура

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Вири санлай къачурла райондин территориядай 856,8 км авторекьер физва[11].

Агьалияр электроэнергиядалди датӀана таъаминарун патал Апшерон районда 12 подстанцияди кӀвалахзва.

2007-лагьай йисуз районда 30288 нумрадиз кьван жедай АТС авай тир, абурукай 26966 нумра ишлемишзвай тир. 2008-лагьай йисан малуматралди районда 20 почтадин хел авай тир, абурукай 17-даз рахадай пункт, 3-даз - интернет-клуб авай тир[10].

Автомобил нумраярин индексар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Апшерон районда автомобил регистрациядин нумраярин индекс 01 я.

Баянар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
  1. ↑ Энциклопедический словарь топонимики Азербайджана = Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti / под ред. Р. Алиевой. — Баку: Шарк-Гарб, 2007. — Т. 1. — С. 10.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Абшерон рајону = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы / Ҹ. Гулијевин редаксијасы илә.. — Азербайджанская советская энциклопедия: в 10 томах. — Баку: АСЕ-нын баш редаксијасы. — Т. 1. — С. 31.
  3. ↑ Azerbaijan. Архивация 24 май 2019.(кьейи элячӀун) Ахтармишун 29 ноябрь 2019.
  4. ↑ Численность наличного населения городов, посёлков городского типа, районов и районных центров СССР по данным переписи на 15 января 1970 года по республикам, краям и областям (кроме РСФСР)
  5. ↑ Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений, сёл-райцентров и сельских поселений с населением свыше 5000 человек (кроме РСФСР)
  6. ↑ Численность населения союзных республик СССР и их территориальных единиц по полу
  7. ↑ Division of Azerbaijan
  8. ↑ Азербайжандин агьалияр сиягьдиз къачун. 2009, Баку.
  9. ↑ Əhalisi — ABŞERON RAYON Icra Hakimiyyəti
  10. ↑ 10,0 10,1 Abşeron rayonu // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası / M. K. Kərimov. — Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, 2009. — Т. I. (азерб.)
  11. ↑ İnfrastruktur — ABŞERON RAYON Icra Hakimiyyəti

ЭлячӀунар

[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Азербайжан Им Азербайжандин географиядикай акьалтӀдай тушир макъала. Ам вилик ракъурна вавай проектдиз куьмек гуз жеда.
Чешне "https://lez.wikipedia.org/w/index.php?title=Апшерон_район_(Азербайжан)&oldid=96220" я