Жалилабад район
Яшамиш жезвай чка
Жалилабад район
|
Жалилабад район (азер. Cəlilabad rayonu) — Азербайжанда авай район я.
Майдан — 1 441 км². Агьалияр — 222 400 кас. Агьалидин чуькьуьнвал — 154,34 кас/км².
Административ юкь — Жалилабад я.
Тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]«Жалилабад» лугьудай топоним Жалил хсуси тӀварцӀелай ва «-абад» (инсанар яшамишзавай чка) эхирдилай атайди я. Шегьердиз ва райондиз журналист ва кхьираг Джалил Мамедкули-задедин гьуьрметдай тӀвар гана[1].
1930-лагьай йисан 8-лагьай августдиз Астрахан-Базар район туькӀуьрна. 1964-лагьай йисан 26-лагьай майдиз ам терг авуна, адан территория Пушкиндин райондихъ гилигна. 1965-лагьай йисан 6-лагьай январдиз ам цӀийик кьилелай туькӀуьр хъувуна. 1967-лагьай йисан 5-лагьай июндиз Астрахан-Базар райондал гила тӀвар эцигна[2].
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Районди Азербайжандин кьиблединни рагъэкъечӀдай пата чка кьунва. Район кефердин патахъ Билясувар райондихъ, рагъэкъечӀдай патахъ Нефтечала райондихъ, кьиблединни рагъэкъечӀдай патахъ Масалли райондихъ, кьибледин патахъ Ярдимли райондихъ, рагъакӀидай патахъ Ирандихъ сергьятдал ала.
Жалилабад районда чӀехи пай арандин рельеф ава. Район Мугъан кьулувилел ва Ленкоран арандал экӀя хьанва. Райондин рагъэкъечӀдай пата гьуьлуьн дережадилай агъада авай чилер ава, кьиблединн рагъакӀидай пата — сувар хьтин рельеф, кукӀварин кьакьанвал — 1000 метрдилай вине туш. Тамар ава (17,2 агъзур гектар)[3][4].
Районда юкьван гьалдин чими, кьурагьвал авай чуьлдин, зуркъумлухдин климат ава, адетдалди гад кьурагьвал авайди жезва. Январдиз жезвай юкьван температура: 1 ва 3 °С арада, июлдиз: 25—30 °С арада. Юкьван гьалдин къваларин дережа — 400—600 мм. Виридалайни чӀехи вацӀ — Болгарчай я, ам Ирандихъ галаз сергьятдал авахьзава. Райондин территорияда Инчачайдин водохранилище ва Азизбекован тӀварунихъ галай канал ава.
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Йисариз килигна Жалилабад райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика[5][4][6][7][8][9][3].
Йис | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2020 |
Агьалияр | 57 395 | ↗ 57 479 | ↗ 84 380 | ↗ 106 304 | ↗ 132 306 | ↗ 169 960 | ↗ 192 320 | ↗ 222 400 |
Баянар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- ↑ Энциклопедический словарь топонимики Азербайджана = Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti / под ред. Р. Алиевой. — Баку: Шарк-Гарб, 2007. — Т. 1. — С. 24.
- ↑ Административное деление Азербайджанской ССР на 1 января 1977 года. — Баку: Азернешр, 1979. — С. 6.
- ↑ 3,0 3,1 Cəlilabad rayonu // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası / M. K. Kərimov. — Bakı: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, 2009. — Т. I. (азерб.)
- ↑ 4,0 4,1 Ҹәлилабад рајону = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы / Ҹ. Гулијевин редаксијасы илә.. — Азербайджанская советская энциклопедия: в 10 томах. — Баку: АСЕ-нын баш редаксијасы. — Т. 1. — С. 412.
- ↑ Численность наличного населения городов, посёлков городского типа, районов и районных центров СССР по данным переписи на 15 января 1970 года по республикам, краям и областям (кроме РСФСР)
- ↑ Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений, сёл-райцентров и сельских поселений с населением свыше 5000 человек (кроме РСФСР)
- ↑ Численность населения союзных республик СССР и их территориальных единиц по полу
- ↑ Division of Azerbaijan
- ↑ Азербайжандин агьалияр сиягьдиз къачун. 2009, Баку.
ЭлячӀунар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- Официал сайт (азерб.)
Им Азербайжандин географиядикай акьалтӀдай тушир макъала. |