Австрия

Австрия
Österreich


Пайдах	Герб

Гимн: Land der Berge, Land am Strome

Кьилин шегьер:

Вена

Шегьерар:

Вена, Грац, Линц, Зальцбург

ЧӀал:

немцарин чӀал

Идара авунин тегьер:

Парламентдин республика

Кьил:

Александр Ван дер Беллен (президент),
Карл Негьаммер (канцлер)

Майдан:

83 883 км² (112-лагьай)

· Цин кьадар %:

1,7

Агьалияр:

8 978 929 кас (93-лагьай)

· Агьалийрин чуькьуьнвал:

107 кас/км²

Пул:

евро

КъВБ:

330,5 млрд. $ (35-лагьай)

· АСКА КъВБ:

49 082 $

ИПВИ:

0,885 (19-лагьай)

Домен:

.at, .eu

Телефондин код:

+43

Сятдин чӀул:

+1

Австрия (нем. Österreich [ˈøːstɐˌʁaɪç], тамам официал жуьре — Австри́ядин Респу́блика (нем. Republik Österreich) — Юкьван Европада авай гьукумат я. Агьалияр — 9,0 млн кас я^[1].

Кефердин патахъ Чехиядихъ (сергьятдин яргъивал — 362 км), кефердинни рагъэкъечӀдай патахъ Словакиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 91 км), рагъэкъечӀдай патахъ Венгриядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 366 км), кьиблепатахъ Словениядихъ (сергьятдин яргъивал — 330 км) ва Италиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 430 км), рагъакӀидай патахъ Лихтенштейндихъ(сергьятдин яргъивал — 35 км) ва Швейцариядихъ (сергьятдин яргъивал — 164 км) галаз, кефердин патахъ Германиядихъ галаз (сергьятдин яргъивал — 784 км) сергьятдал ала. Сергьятдин умуми яргъивал — 2 563 километр я.

Австрияди 83 855 км² (32 377 кв. миля) кьунва, адан чилерал Альп сувайрин климат чкӀанвайди я. Альп сувайра алаз, Австрия лап суван уьлкве я. Вири уьлкведин чилерикай кьилди 32 % 500 метрдилай агъадихъ галай чкайрал ала. Виридалайни кьакьан тӀинкӀ — 3 798 м я.^[2] я.^[2]

Агьалийрин чӀехи пай немец чӀалан бавариядин нугъатдал хайи чӀалал хьиз рахазва^[3], немец чӀалан вичин стандарт тир жуьреда литературадин чӀал хьиз кӀвалахарзава^[4]. Маса чкадин официал чӀалар — венгер чӀал, градищанско-хорват чӀал, словен чӀал я.^[2]

Австрия — парламентвилин векилвилин демократия; кӀуьд федерал чиликай ибарат тир федератив гьукумат я.^[2]^[5] Кьилинни виридалайни чӀехи шегьер — Вена я (1,9 млндилай пара кас).^[2]^[6]

Австрия дуьньяда виридалайни девлетлу уьлквейрикай сад я. Агьалийрин са касдиз аватзавай КьВБ — 46 330 АСШ-дин доллар (2012 йисуз). Гьукуматди кьакьан дережадин уьмуьр тухунин стандартар туькӀуьрна, 2011-лагьай йисуз инсандин потенциал виликфинин индекс къалурзавай лишандал гьалтайла Австрия дуьньяда 19-лагьайди тир.

1955-лагьай йисалай инихъ уьлкведи СМТ-да иштираквал ийизва^[7]; 1995-лагьай йисуз Европадин ГалкӀдихъ агалтна^[2], ЭСКӀвТ-дин диб эцигна^[8].

ГьакӀни 1995-лагьай йисуз Австрияди Шенген икьрардал къул чӀугвана^[9]. 1955-лагьай йисуз Австрияди гьамишан нейтралитет ва гьар гьи дяведин блокрихъ хьайитӀани агалт тахьун малумарна^[10]. 1999-лагьай йисуз уьлкведи Европадин валюта — евро — кьабулна.^[11]

Дегь заманада

Чилинмикит

Австриядин чӀехи пай кьазва Альпар сувайри. Къуншивилин гьукуматар: Германия, Чехия, Словакия, Венгрия, Словения, Италия, Швейцария, Лихтенштейн.

Ксар

Ксар — 8,375 млн исан (2010).Инсан кьелунай 2006, чӀехи миллетдин кӀватӀал — австрийицар — 88,6 % .

Дин

Исан кьелунай 2001 йисуз, 73,6 % австрийецар — католикар, 4,7 % — лютеранар, 6,5 % ксар какатзава масса диннрик (ислам — 4,2 %, православи — 2,2 %, иудаизм — 0,1 %; вири зарегистрироват хьана 12 конфесси, гьабрик 3 агъзур сикх (2009)), 12 % ксар кутазва чеб са конфессидик (1991 йисуз гьабрик 8,6 %).

ЧӀехи шегьерар

Къалиндалди

федерал чилерин кьилин шегьерар къалурнава.

№	ТӀвар	Агьалияр 1991	Агьалияр 2001	Агьалияр 2022	Чил
1	Вена	1 539 848	1 550 123	1 931 593	Вена
2	Грац	237 810	226 244	292 630	Штирия
3	Линц	203 044	183 504	207 247	Вини Австрия
4	Зальцбург	143 978	142 662	155 416	Зальцбург
5	Инсбрук	118 112	113 392	130 585	Тироль
6	Клагенфурт	89 415	90 141	102 618	Каринтия
7	Филлах	54 640	57 497	64 071	Каринтия
8	Вельс	52 594	56 478	63 181	Вини Австрия
9	Санкт-Пёльтен	50 026	49 121	56 360	Агъа Австрия
10	Дорнбирн	40 735	42 301	50 360	Форарльберг

Баянар

↑ Bevölkerungsstand und −veränderung. Statistik Austria.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Austria. The World Factbook. Central Intelligence Agency (14 May 2009). Архивация 10 июнь 2009. Ахтармишун 31 май 2009.
↑ Die Bevölkerung nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland (PDF). Statistik Austria. Архивация 13 ноябрь 2010. Ахтармишун 17 ноябрь 2010.
↑ Austria. Encyclopædia Britannica (31 May 2009). Архивация 19 апрель 2009. Ахтармишун 31 май 2009.
↑ Lonnie Johnson 17
↑ Probezählung 2006 – Bevölkerungszahl (German) (PDF). Statistik Austria (31 October 2006). Ахтармишун 27 май 2009.
↑ Jelavich 267
↑ Austria About. OECD. Архивация 6 май 2009. Ахтармишун 20 май 2009.
↑ Austria joins Schengen. Migration News (May 1995). Ахтармишун 30 май 2009.
↑ Bundesgesetzblatt für die Republik Österreich, 1955, http://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Bundesgesetzblatt_(Austria)_1955_1151.jpg
↑ Austria and the euro

ЭлячӀунар

[Population-1] Bevölkerungsstand und −veränderung. Statistik Austria.

[CIA-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Austria. The World Factbook. Central Intelligence Agency (14 May 2009). Архивация 10 июнь 2009. Ахтармишун 31 май 2009.

[Language-3] Die Bevölkerung nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland (PDF). Statistik Austria. Архивация 13 ноябрь 2010. Ахтармишун 17 ноябрь 2010.

[Britannica-4] Austria. Encyclopædia Britannica (31 May 2009). Архивация 19 апрель 2009. Ахтармишун 31 май 2009.

[johnson_17-5] Lonnie Johnson 17

[Vienna_pop-6] Probezählung 2006 – Bevölkerungszahl (German) (PDF). Statistik Austria (31 October 2006). Ахтармишун 27 май 2009.

[7] Jelavich 267

[OECD-8] Austria About. OECD. Архивация 6 май 2009. Ахтармишун 20 май 2009.

[Schengen-9] Austria joins Schengen. Migration News (May 1995). Ахтармишун 30 май 2009.

[10] Bundesgesetzblatt für die Republik Österreich, 1955, http://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Bundesgesetzblatt_(Austria)_1955_1151.jpg

[11] Austria and the euro

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]