Бильгади
 Хуьр
|
.png)
Бильгади (урус. Бильгади) — Дагъустан республикадин Дербент районда авай хуьр. Чинар хуьруьхъ галаз «Чинар» хуьруьнсоветдик акатзава.
География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Хуьр Дагъустан Республикадин кьибле пата, Дербент райондин рагъакӀидай пата, Дербент шегьердилай 19 км кьиблединни — рагъакӀидай пата, Дагъустандин ЦӀаяр ракьун — рекьин станциядилай 5 км рагъакӀидай пата, Барафтау суван мукьвал ала.
Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Вилик Бильгади татрин хуьр тир, гуьгъуьнлай абурун вири цӀапарихъ ассимиляция хьана чеб цӀапар хьиз кьатӀунвайди я.[1].
XIX виш йисуз Бильгади хуьр вири Къайтагъ-Табасаран округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Къайтагъ-Табасаран округдин Кеферпатан-Табасаран наибвалдиз талукь тир. Гимейди, Зидьян хуьрерихъ галаз Гемейди хуьруьнжемятдик акатзавай.
Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 610 касди уьмуьр гьалзавай[2]. Агьалийрин вири тарихдин къене ассимиляция хьана сад-садахъ галаз рахуна цӀап чӀалаз элячӀнавай, азербайжанариз элкъвенвай татар я, вири суни-мусурманар я. Совет бередин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайра абур цӀапар хьиз къейд авунвай[3]. XIX виш йисан кьведлагьай паюнин статистикадин малуматрив кьурвал, 1869 — 1895 йисарин къене хуьруьн эгьлияр вири мусурман — татар тир[4].
1886 йисан Урусат Империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, Бильгади хуьруьн агьалияр 232 кас тир, вири татар тир[5].
Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
- ↑ Воронов Н. И., Сборник статистических свѣдѣній о Кавказѣ. Императорское русское географическое общество. Кавказскій отдѣл, 1869, стр. 93
- ↑ Дербентский район
- ↑ ВЛИЯТЕЛЬНЫЕ ЭТНИЧЕСКИЕ ГРУППЫ ДЕРБЕНТА: ЕВРЕЙСКАЯ ОБЩИНА
- ↑ Памятная книжка Дагестанской области, под редакцией Козубского Е. И. Темирхан-Шура, 1985
- ↑ СЕВЕРО-ТАБАСАРАНСКОЕ НАИБСТВО (1886 г.)
ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
| Дербент райондин агьалийрин пунктар | ||
|---|---|---|
| Администрациядин юкь |
|  |
| Посёлокар |
| |
| Хуьрер |
Агълаб • Агъа Жалгъан • Андреевка • Араблинское • Билиж • Берикей • Бильгади • Великент • Вавилово • Гежух • Деличобан • Жалгъан • Жемикент • Дуьзлер • Зидьян • Зидьян-Къазмаяр • Имени Мичурина • Къеле • Къарадагълы • Коммуна • ЛукIар • Митаги • Митаги-Къазмаяр • Мугъарты • Музаим • Нюгди • Падар • Рубас • Рукель • Рыбзавод-51 • Сабнова • Салик • Сегелер • Татляр • Уллутеркеме • Хазар • Чинар • Юный Пахарь | |
| Хуьруьнсоветар |
«Агълаб» • «Араблинское» • «Берикей» • «Билиж» • «Великент» • «Гежух» • «Деличобан» • «Жалгъан» • «Жемикент» • «Зидьян-Къазмайрин» • «Къеле» • «ЛукIар» • «Митаги» • «Митаги-Къазмайрин» • «Мугарты» • «Музаим» • «Нюгди» • «Падар» • «Первомайский» • «Рубас» • «Рукель» • «Сабнова» • «Салик» • «Уллутеркеме» • «Татляр» • «Хазар» • «Чинар» | |
| Гадарнавай хуьрер | Гимейди • Кемах | |
