Агълаб

Википедиядихъай
Урусатдин пайдах Хуьр
Агълаб
урусАглоби
Уьлкве
Урусат
Федерациядин субъект
Дагъустан
Муниципал район
Хуьруьнсовет
ЯШЧдин кьакьанвал
гьуьлуьн дережадилай
19 м
Агьалияр
2541[1] кас (2012)
Миллетар
Динар
Сятдин чӀул
Телефондин код
+7 87262
Почтунин индекс
368617
Автомобилдин код
05
Код ОКАТО
82 220 000 002
Агълаб (Дагъустан)
Агълаб
Агълаб (Дербент район)
Агълаб

Агълаб (урусАглоби) — Дагъустан республикадин Дербент районда авай хуьр. «Агълаб» хуьруьнсоветдин юкь ва сад тир хуьр я.

География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Хуьр Дагъустан Республикадин кьибле пата, Каспий гьуьлуьн кьерин кьулувиле, Дербент райондин кьибле пата, Рубас вацӀал, федерал M29 «Кавказ» трассадин мукьув, Дербент шегьердилай 18 км кьибле пата чка кьунвайди я. Мукьвал алай хуьрер: Аладаш, Рубас.

Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Хуьруьн тӀвар сифте яз 1813 йисуз, суван чувудрин хуьр хьиз кьунвайди тир. Гилан хуьр алай чилер, асулдай Агълабияр сихилдай тир дербентдин кьилел алай ксарин (гьакимрин) династиядиз талукь тир. Са тӀимил геж иниз азербайжанар куьч жез эгечӀнавай, ва XX виш йисан 1930 йисалди чувудар инлай тамамдаказ къакъатнавай [2]. 1953 йисуз иниз Кьурагь райондин Цилинг хуьруьн эгьлияр, лезгияр куьч хьана ацукьнавай.

XIX виш йисуз Агълаб хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Улусс магалдиз талукь тир. Арабляр, Баят, Муллахуьр ва Хуш-Мензил (гилан Рубас) хуьрерихъ галаз Арабляр хуьруьнжемятдик акатзавай.

Хуьре мусурманри ибадат ийизвай Мурад пӀир ава.

Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 2037 касди уьмуьр гьалзавай [3]. 2012 йисан малуматриз килигна, хуьруьн агьалияр 2541 касди туькӀуьрзавай. Агьалидин чӀехи пай лезгияр, гъвечӀи пай азербайжанар, гьакӀни гзаф тушиз табасаранар авайди я, вири суни ва шийи - мусурманар я. 1886 йисан Урусат Империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, Агълаб хуьруьн агьалияр 139 кас тир: чувудар — 108 (77,7%), азербайжанар — 31 (22,3%) кас [4].

Хуьруьн майишат[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Хуьруьн эгьлийрин асул кӀвалах серкер, афнияр ва истивутар цана, гуьгъуьнлай кьелен це туна Урусатдин ва СНГ шегьерра маса гун я. Субтропик климатдин шартӀар ина, анар, хурма, инжил, ципицӀ, жум, чумал ва муькуь хьтин магьсулар цуниз хъсан виже къвезва.

Хуьруьн мукьвал азербайжандал «дузлахар» лугьудай уьцӀуь вирер ава, инлай чкадин эгьлийри салан мейваяр кьелен це тун патал кьел хкудзавайди я.

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]