Кьурагь район

Википедиядихъай
Муниципалитетдин район
Кьурагь район
урусКурахский район
Уьлкве
Урусат
Федерациядин субъект
Дагъустан
Администрациядин юкь
Къенепатан паюнар
11 муниципалитетар акатзава
Райондин кьил
Азизрин Замир Загьидинан хва
Бине кьунва
1928 йисан 22 ноябрь
Майдан
740 км²
Агьалияр
15 139 кас (2015)
Миллетар
Динар
Кьурагь район
Кьурагь район

Дагъустандин картадал Кьурагь район

Сятдин чӀул
Телефондин код
+7 87262
Автомобилдин код
05
Код ОКТМО
82630000

Кьурагь район (урусКурахский район) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин район.

Администрациядин юкь — Кьурагь хуьр я.

География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Район Дагъустан Республикадин кьибле пата ала. Кьибле пата Ахцегь ва Мегьарамдхуьруьн районрихъ галаз, кефер пата Агъул ва Хив районрихъ галаз, рагъакӀидай пата Рутул ва рагъэкъечӀдай патани СтӀал Сулейман райондихъ галаз са сергьятра ава.

Райондин рельефдин чӀехи пай сувари кьунва. Райондин кьибле патайтӀуз Самур цӀиргъ яргъи хьанва, адан яргъивилихъди Мегьарамдхуьруьн, Ахцегь ва Рутул районрин Кьурагь райондихъ галаз сергьят физва.

Райондин чилерин майдан — 740 км² я.

Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Асул макъала: Курах дере

ДагЦИК-ан 4-й сессиядин 22.11.1928 тарихдин къарардалди, виликан Куьре округдин Агъул ва Кьурагь участокрин чкадал, Лак округдин Чирагъ хуьр ва Куьре округдин Хъутур-Куьре участокдин Вини-Макьар, Бурши-Макьар ва Агъа-Макьар хуьрерни кутунивди Кьурагь кантон арадал агъанвай. ВЦИК-ан 3.06.1929 тарихда кьабулай къарардалди, кантон райондиз элкъуьрнай.

ВЦИК-ан 1.09.1934 тарихдин къарардалди, Буркихан, Гоа, Дулдугъ, Курагъ, Рича, Тпиг ва Хутхул хуьруьнсоветар Кьурагь райондивай чара авуна Агъул район арадал гъанвай.

ПВС РСФСР-дин 1.02.1963 тарихдин къарардалди Кьурагь район терг авуна, адан чилер Кьасумхуьруьн райондик кутунай. ПВС РСФСР-дин 12.01.1965 тарихдин къарардалди район виликан сергьятра гуьнгуьна хутунай.

Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Йисариз килигна Кьурагь райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:

Йис 1939 1989 2002 2011 2012 2013 2014 2015
Агьалияр 15 508 [1] 11 580 [1] 15 206 [1] 15 379 [2] 15 323 [3] 15 299 [4] 15 175 [5] 15 139 [6]

Райондин агьалидин чӀехи пай лезгияр, тӀимил пайни агъулар я. Кьурагь районда вад агъул хуьр ава: Хвереж, Укуз, Усугъ, Квардал ва Хуьпуькь.

2002 йисан Вири Урусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматриз килигна, Кьурагь райондин миллетрин сиягь [7]:

Халкь Кьадар,
кас
Пай
вири агьалидикай, %
лезгияр 14 992 91,6 %
агъулар 1 100 7,12 %
азербайжанар 124 0,82 %
табасаранар 33 0,22 %
аварар 20 0,13 %
муькуьбур 16 0,11 %
вири санлай 15 206 100,00 %

Администрациядин паюнар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Райондик 11 муниципалитетдин образование (хуьруьнсоветар) акатзава [8].

Кьурагь райондин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай хуьрер, (къалин шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

  1. «Аладаш» хуьруьнсовет — Аладаш
  2. «Ашар» хуьруьнсовет — Ашар, Кукваз
  3. «Гелхен» хуьруьнсовет — Гелхен, Квардал
  4. «КӀири» хуьруьнсовет — КӀири, Бахцугъ, Сараг ва Ругун
  5. «КьепӀир» хуьруьнсовет — КьепӀир
  6. «Кьуьчхуьр» хуьруьнсовет — Кьуьчхуьр, Бугъда тепе
  7. «Кумухъ» хуьруьнсовет — Кумухъ
  8. «Кьурагь» хуьруьнсовет — Кьурагь, Хуьрехуьр
  9. «Кутул» хуьруьнсовет — Кутул, Эхниг
  10. «Муллахуьр» хуьруьнсовет — Муллахуьр, Арабляр
  11. «Усугъ» хуьруьнсовет — Усугъ, Укуз, Хвереж
  12. «Шимихуьр» хуьруьнсовет — Шимихуьр, Хпеж, Урсун
  13. «Хуьпуькь» хуьруьнсовет — Хуьпуькь
  14. «Штул» хуьруьнсовет — Штул, Ашахуьр

ТӀвар-ван авай ксар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]