Бежта белген

Википедиядихъай
Муниципалитетдин район
Бежта белген
урусБежтинский участок
Герб
Герб
Уьлкве
Урусат
Федерациядин субъект
Дагъустан
Администрациядин юкь
Къенепатан паюнар
4 муниципалитетар акатзава
Райондин кьил
Шахбанов Шахбан Магомедович
Бине кьунва
Майдан
575 км²
Агьалияр
7 387 кас (2014)
Миллетар
Динар
Бежта белген
Бежта белген


Сятдин чӀул
Телефондин код
+7 87274
Автомобилдин код
05
Официал сайт

Бежта белген (урусБежтинский участок) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин белген (урусучасток). Административвилелди Цунта райондин пай хьиз арадал атанвайди я.

Администрациядин юкь — Бежта хуьр я.

География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Район Дагъустан Республикадин суван рагъакӀидай пата, Авар Къойсу вацӀун кьиле, ЧӀехи Къавкъаздин кьилелай элячӀдай цӀиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда ала. Кефердинни рагъакӀидай пата Цунта райондихъ галаз, кефердинни рагъэкъечӀдай пата Тлярата райондихъ ва рагъакӀидай пата Гуржистандихъ галаз са сергьятра ава.

Райондин чилерин майдан — 575 км² я.

Климат[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Белгендин климат, къайи яргъи хъуьтӀуьвни куьруь гаталди тафават авай, юкьван гьалдин — мекьи я. Белгендин гьавадин вини дережадин ламувал набататрин хъсан экъечӀуниз куьмек гузва. Хъчарин жуьреба - жуьревилив ва булвилив тафават авай гегьенш чӀурар, белгендин асул девлет я. Гьавиляй хуьруьн майишатдин асул кӀвалахар ина лежбервални малдарвал я.

Минералдин чешмеяр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Белгендин чилера пара кьадарда гъвечӀи ва чӀехи минерал цин чешмеяр ава: недай затӀар гьазуруниз виже къведай кьел квай, сода квай ятар, ва сагъардай экъуьнар ийидай гугурт, гургуртни - водород ва шуьтруь ракьун чими ятар.

Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Бежта белген 1992 йисуз арадал гъанвай ва Дагъустан Республикадинни гьакӀни вири Урусат Федерациядин административивлин паюнда уникум тир гьал я.

Дагъустан Республикадин Конституцияди тайинарнавайвал Бежта белген Цунта райондин составдик акатзава.

Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Йисариз килигна Бежта райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:

Йис 2008 2009 2012 2013 2014
Агьалияр 9 500 9 783 7 328 [1] 7 369 [2] 7 387 [3]

Чкадин миллетар — бежтаяр ва гунзибар я, абур бежта ва гунзиб чӀаларал рахазва [4]. Диндал гьалтайла вири суни - мусурманар я.

2009 йисан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав [5]:

Халкь Кьадар,
кас.
Пай
вири агьалийрикай, %
бежтаяр 8280 84,6 %
гунзибар 1040 10,6 %
дидояр 468 4,8 %
вири санал 9783 100,00 %

Администрациядин паюнар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Райондик 5 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава [6].

Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай 12 хуьрер, (яцӀу шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

  1. «Бежта» хуьруьнсовет — Бежта
  2. «Качалай» хуьруьнсовет — Качалай, Караозек, 40 лет Октября, Ахай-Отар, Ачи-Чунгур, Кара-Тюбе
  3. «Тлядал» хуьруьнсовет — Тлядал
  4. «Хашархота» хуьруьнсовет — Хашархота
  5. «Гунзиб» хуьруьнсовет — Гарбутль, Гунзиб, Нахада — гунзибар.

Хуьрер - анклавар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Административвилелди Бежта белгендиз талукь 12 хуьруькай ругуд хуьр Бабаюрт райондин чилерал ала [7]:

Бабаюрт райондин чилерал алай Бежта белгендин (Цунтин райондин) хуьрер:

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]