Къайтагъ район

Википедиядихъай
Муниципалитетдин район
Къайтагъ район
урусКайтагский район
даргХайдакъла райун
Уьлкве
Урусат
Федерациядин субъект
Дагъустан
Администрациядин юкь
Къенепатан паюнар
16 муниципалитетар акатзава
Райондин кьил
Умаров Али Джамалутдинович
Бине кьунва
Майдан
678.24 км²
Агьалияр
32 372 кас (2015)
Миллетар
Динар
Къайтагъ район
Къайтагъ район

Дагъустандин картадал Къайтагъ район

Сятдин чӀул
Телефондин код
+7 87238
Автомобилдин код
05
Код ОКТМО
82623000
Официал сайт

Къайтагъ район (урусКайтагский район, даргХайдакъла райун) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин район.

Администрациядин юкь — Маджалис хуьр я.

География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Район Дагъустан Республикадин кьибле пата ала ва Къаякент, Табасаран, Дербент, Агъул, Сергокъала ва Дахада районрихъ галаз са сергьятра ава.

Райондин чилерин майдан — 678.24 км² я.

Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

ДагЦИК-ан 22.11.1928 тарихдин 4-й сессиядин къарардалди, виликан Къайтагъ-Табасаран округдин чилерал Къайтагъ район арадал гъанвай. 1963 йисуз райондин чилерик терг авунвай Дахада райондин чилер кутунвай. 1965 йисуз район виликан сергьятра гуьнгуьна хутунай.

Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Йисариз килигна Къайтагъ райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:

Йис 2002 2011 2012 2013 2014 2015
Агьалияр 26 870 [1] 31 615 [2] 31 722 [3] 32 003 [4] 32 113 [5] 32 372 [6]

Райондин агьалидин асул пай дарги халкьарин группадик акатзавай къайтагъар, тӀимил пайни къумукьар я.

2002 йисан Вири Урусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматриз килигна, Къайтагъ райондин миллетрин сиягь [7]:

Халкь Кьадар,
кас
Пай
вири агьалидикай, %
къайтагъар 24 277 90,35 %
къумукьар 2 390 8,89 %
урусар 50 0,19 %
табасаранар 41 0,15 %
аварар 24 0,09 %
азербайжанар 23 0,09 %
муькуьбур 65 0,24 %
вири санлай 26 870 100,00 %

Администрациядин паюнар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Райондик 16 муниципалитетдин образование (хуьруьнсоветар) акатзава [8].

Къайтагъ райондин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай хуьрер, (къалин шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

  1. «Агьмедкент» хуьруьнсовет — Агьмедкент, Иричи, Сурхачи ва Чахдикна
  2. «Баршамай» хуьруьнсовет — Баршамай, Газия
  3. «Варсит» хуьруьнсовет — Варсит, Бажлук ва Сурхавкент)
  4. «Гулли» хуьруьнсовет — Гулли
  5. «Джавгат» хуьруьнсовет — Джавгат, Рука
  6. «Джибахни» хуьруьнсовет — Джибахни, Кулегу, Машаты ва Хадаги
  7. «Джинаби» хуьруьнсовет — Джинаби
  8. «Джирабачи» хуьруьнсовет — Джирабачи, Гульды, Лища, Дакниса ва Сургия
  9. «Карацан» хуьруьнсовет — Карацан, Карталай
  10. «Кирки» хуьруьнсовет — Кирки, Турага ва Шиланша
  11. «Кирцик» хуьруьнсовет — Кирцик, Пиляки ва Шурагат
  12. «Маджалис» хуьруьнсовет — Маджалис, Хунгия ва Родниковый
  13. «Санчи» хуьруьнсовет — Санчи
  14. «Чумли» хуьруьнсовет — Чумли
  15. «Шиляги» хуьруьнсовет — Шиляги, Джигия, Дуреги, Кулиджа, Адага ва Мижигли
  16. «Янгикент» хуьруьнсовет — Янгикент, Маллакент, ЦӀийи Барша ва Тумеллер

Абдашка, Биркли, Гурмиша, Цибарчи ва муькуь хуьрерин эгьлияр, чеченар депортация авурдалай кьулухъ 1944 йисуз Шурагат райондиз куьчарнай. Чеченриз элкъвена ватандиз хкведай ихтияр гайила кьулухъ, 1957 йисуз даргияр элкъвена чпин чилерал хтанвай амма и хуьрер цӀийи кьилелай туьхкӀуьр тавуна гадарнай.

Килигиз лайихвал авай чкаяр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Райондин чилерал аялриз ял ядай пуд лагеряр, 64 архитектурадин имарат, 44 тарихдин имарат, 26 харусенятдин ва культурадин имаратар ва 49 археологиядин имаратар ава. Район, тарарин къимет авай жуьреяр экъечӀзавай тамарив девлетлу я.

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  1. 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2002 г. Архивация 31 январь 2022 йисан.
  2. 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2011 г.
  3. 35. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2012 г.
  4. 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 г.
  5. 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 г. Архивация 7 апрель 2014 йисан.
  6. 33. Численность постоянного населения Республики Дагестан по муниципальным образованиям на 1 января 2015 г. Архивация 5 март 2016 йисан.
  7. Дагъустандин миллетрин состав. 2002
  8. Закон Республики Дагестан от 13.01.2005 № 6 «О статусе и границах муниципальных образований Республики Дагестан»

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]