Гьумбет район
Муниципалитетдин район
|
Гьумбет район (урус. Гумбетовский район, авар. Бакълъул мухъ) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин район.
Администрациядин юкь — Мехельта хуьр я.
География[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Район Дагъустан Республикадин юкьван пата ала. Гьумьбет район Къазбек, Буйнакск, Унцукул, Хунзах ва Ботлих районрихъ галаз са сергьятра ава. Кефер патай Чечня Республикадихъ галазни сергьятарзава.
Райондин чилерин майдан — 730 км² я.
Тарих[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
ДагЦИК-ан 22.11.1928 тарихдин 4-й сессиядин къарардалди, виликан Анди округдин чилерал, Ботлих кантондиз талукь тир Гьумьбет подкантон арадал гъанвай. ВЦИК-ан 25.12.1930 тарихдин къарардалди, подкантон райондиз элкъуьрнай. 1963 йисуз район терг авуна адан чилер Къазбек ва Ботлих хуьруьн районрихъ гилигнай. ПВС РСФСР-дин 12.01.1965 тарихдин къарардалди, район виликан сергьятра гуьнгуьна кухтунвай.
Агьалияр[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Йисариз килигна Гьумьбет райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:
| Йис | 2002 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 |
| Агьалияр | 18 177 [1] | ↗ 22 051 [2] | ↗ 22 082 [3] | ↗ 22 143 [4] | ↗ 22 273 [5] | ↗ 22 388 [6] |
2010 йисан Вири Урусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматриз килигна, Гьумьбет райондин миллетрин сиягь [7]:
| Халкь | Кьадар, кас |
Пай вири агьалидикай, % |
|---|---|---|
| аварар | 21 746 | 98,6 % |
| муькуьбур | 300 | 1,4 % |
| вири санал | 22 046 | 100,00 % |
Администрациядин паюнар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Райондик 15 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава [8].
Гьумьбет райондин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай хуьрер, (къалин шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);
- «Арадирих» хуьруьнсовет — Кьулан Арадирих, Вини Арадирих, Агъа Арадирих
- «Аргвани» хуьруьнсовет — Аргвани, ЦIийи Аргвани, Нанибика
- «Вини Инхо» хуьруьнсовет — Вини Инхо
- «Гадари» хуьруьнсовет — Гадари
- «Данух» хуьруьнсовет — Данух, ЦIийи Данух
- «Игали» хуьруьнсовет — Игали, Кунзах, Тантари, Цанатль
- «Ингиши» хуьруьнсовет — Ингиши
- «Килятль» хуьруьнсовет — Килятль
- «Мехельта» хуьруьнсовет — Мехельта, Старый Сивух, Нарыш
- «Агъа Инхо» хуьруьнсовет — Агъа Инхо
- «Тлярата» хуьруьнсовет — Тлярата
- «Цилитль» хуьруьнсовет — Цилитль, Цияб-Цилитли
- «Чирката» хуьруьнсовет — Чирката
- «Читль» хуьруьнсовет — Читль
- «Цунди-Шабдух» хуьруьнсовет — Шабдух, Ичичали, Цунди
Экономика[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
Районда 11 колхозар, 270 лежбервилинни-фермеррин майишатар ва 653 кьилдин майишатар ава. 18 гъвечIи бизнесдин кеспиятар, Чирката хуьруьн консерврин завод, типография, 11 хьракхана (пекарня) ва са дараматар эцигдай предприятие кIвалахзава.
Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2002 г.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2011 г.
- ↑ 35. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2012 г.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 г.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 г.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Республики Дагестан по муниципальным образованиям на 1 января 2015 г.
- ↑ Дагъустандин миллетрин состав. 2010
- ↑ ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН ОТ 13.01.2005 N6 О СТАТУСЕ И ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН
ЭлячIунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]
- Дагъустан Республикадин президентдин сайтуна Гьумьбет райондикай малуматар
- Образовательные учреждения района
| Гьумьбет райондин агьалийрин пунктар | ||
|---|---|---|
| Администрациядин юкь |
| |
| Хуьрер |
Аймаки · Кьулан Арадирих · Вини Арадирих · Агъа Арадирих · Аргвани · ЦIийи Аргвани · Нанибика · Вини Инхо · Гадари · Данух · ЦIийи Данух · Игали · Кунзах · Тантари · Цанатль · Ингиши · Килятль · Мехельта · Старый Сивух · Нарыш · Агъа Инхо · Тлярата · Цилитль · Цияб-Цилитли · Чирката · Читль · Шабдух · Ичичали · Цунди | |
| Хуьруьнсоветар |
«Арадирих» · «Аргвани» · «Вини Инхо» · «Гадари» · «Данух» · «Игали» · «Ингиши» · «Килятль» · «Мехельта» · «Агъа Инхо» · «Тлярата» · «Цилитль» · «Чирката» · «Читль» · «Цунди-Шабдух» | |
| Дагъустан | |||
|---|---|---|---|
 | Кьилин шегьер: Магьачкъала |  | |
|
Шегьерар: Буйнакск · Дагъустандин ЦIаяр · Избербаш · Каспийск · Кизилюрт · Кизляр · Кьвевар · Хасавюрт · Кьибле-Сухокумск | |||
|
Администрациядин паюнар: | |||
|
Районар: Агъул · Акуша · Ахвах · Ахцегь · Бабаюрт · Бежта · Ботлих · Буйнакск · Гергебиль · Гуниб · Гьумбет · Дахада · Дербент · Докъузпара · Кизилюрт · Кизляр · Кули · Кумторкъала · Къазбек · Къайтагъ · Къарабудахкент · Къаякент · Кьурагь · Лак · Леваши · Мегьарамдхуьруьн · Нугъай · Рутул · Сергокъала · СтIал Сулейман · Табасаран · Тарумовка · Тлярата · Унцукул · Хасавюрт · Хив · Хунзах · Цунта · ЦIийи Лак · ЦIумада · ЧIарода · Шамил | |||
| Макъалаяр: География • Герб • Гимн • Тарих • Агьалияр • Административ паюнар • ТIаратI | |||