Агъсу район

Агъсу район
Уьлкве	Азербайжан
Административ юкь	Агъсу
Кьил	Вахид Гейдар оглы Тагиев
Майдан	1 020 км²
Официал чӀал	азербайжан чӀал
Агьалияр	79 232 кас
Сятдин чӀул	UTC+4:00
ISO 3166-2-дин код	AZ-AGU
Телефондин код	+994 198
Почтунин индекс	AZ 0600
Официал сайт	http://agsu-ih.gov.az/

Агъсу район (азер. Ağsu rayonu) — Азербайжанда авай район я.

Майдан — 1 020 км². Агьалияр — 79 232 кас. Агьалидин чуькьуьнвал — 77,68 кас/км².

Административ юкь — Агъсу я.

Тарих

Аббас-Кули-ага Бакиханова вичин «Гюлистан-и Ирам» лугьудай ктабда къейдзвавал, 1735 йисуз Надир Шагьа Шамахадин агьалияр акъудна вичи Агъсу вацӀал бине эцигнавай цӀийи шегьерда ацукьарна. Гьа чӀавалай тарихдин «Шамаха» шегьердиз «ЦӀуру Шамаха», Агъсудиз — «ЦӀийи Шамаха» лугьудай. XVIII виш йисуз авай шегьердин тӀвар «Агъсучай» вацӀун тӀварцӀелай къачуна. XVIII виш йисан Агъсу шегьердин чкӀай харапӀаяр («Хараба шегьер») — гилан Агъсу шегьердин кьибледин пата чка кьунва^[1].

Район 1943 йисан 8 октябрдиз туькӀуьрна. 1963 йисуз ам тергна ва Куьрдамир райондихъ гилигна. 1965 йисуз адакай мад кьилдин административ район хьана^[2].

География

Районди Азербайжандин юкьван пата чка кьунва. Тарихдалди Ширвандин территориядик акатзавай районди Бакудилай рагъакӀидай патахъ 156 км яргъал, Баку-Къазах шосседал чка кьунвайди я. Агъсу район рагъакӀидай ва кефердинни рагъакӀидай патарихъ Исмаиллы райондихъ, кефердинни рагъэкъечӀдай ва рагъэкъечӀдай патарихъ — Шемаха райондихъ, кьибледин патахъ — Куьрдамир райондихъ ва Гьажикьабул райондихъ сергьятрал ала.

Районда суван, суварин цинерив гвай ва кьулувилин рельеф ава. Суван паюни гьуьлуьн дережадилай 700—1000 м вине чка кьунва. Юкьван гьалдин гьавадин температура 13-14 °С. Юкьван гьалдин йисан къваларин кьадар — 400—600 мм^[3].

Агьалияр

Йисариз килигна Ахсу райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика^[4]^[5].

Йис	2000	2005	2010	2015	2018
Агьалияр	63 100	↗ 67 000	↗ 71 000	↗ 76 300	↗ 79 232

Миллетар

Райондин агьалийрин лап чӀехи пай азербайжанри туькӀуьрзава. Кьведлагьай чкадал лезгияр, пудлагьай туьрквер-месхетияр ала^[6].

Народ	1979 год чел^[7].	1999 год чел^[8].
азербайжанар	46 468 (96,2 %)	↗ 61 681 (99,0 %)
лезгияр	515 (1,1 %)	↘ 484 (0,8 %)
урусар/украинар	75 (0,2 %)	↗ 80 (0,1 %)
эрменияр	1174 (2,4 %)	малуматар авач
масадбур	44 (0,1 %)	↘ 22 (0,1 %)

Баянар

↑ Энциклопедический словарь топонимики Азербайджана = Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti / под ред. Р. Алиевой. — Баку: Шарк-Гарб, 2007. — Т. 1. — С. 30.
↑ Административное деление Азербайджанской ССР на 1 января 1977 года. — Баку: Азернешр, 1979. — С. 6.
↑ Ағсу рајону = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы / Ҹ. Гулијевин редаксијасы илә.. — Азербайджанская советская энциклопедия: в 10 томах. — Баку: АСЕ-нын баш редаксијасы. — Т. 1.
↑ Division of Azerbaijan
↑ Азербайжандин агьалияр сиягьдиз къачун. 2009, Баку.
↑ [1] Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census
↑ 1979г Ахсуйский район 1979 перепись
↑ АЗЕРБАЙДЖАН (1999 г.)

ЭлячӀунар

Официал сайт (азерб.)

Им Азербайжандин географиядикай акьалтӀдай тушир макъала. Ам вилик ракъурна вавай проектдиз куьмек гуз жеда.

[1] Энциклопедический словарь топонимики Азербайджана = Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti / под ред. Р. Алиевой. — Баку: Шарк-Гарб, 2007. — Т. 1. — С. 30.

[2] Административное деление Азербайджанской ССР на 1 января 1977 года. — Баку: Азернешр, 1979. — С. 6.

[АСЭ-3] Ағсу рајону = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы / Ҹ. Гулијевин редаксијасы илә.. — Азербайджанская советская энциклопедия: в 10 томах. — Баку: АСЕ-нын баш редаксијасы. — Т. 1.

[4] Division of Azerbaijan

[5] Азербайжандин агьалияр сиягьдиз къачун. 2009, Баку.

[6] [1] Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census

[7] 1979г Ахсуйский район 1979 перепись

[8] АЗЕРБАЙДЖАН (1999 г.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Азербайжандин административ паюн
Шегьерар	Баку · ГъанцӀах · Евлах · Ленкорань · Мингечаур · Нафталан · Нахичевань · Сумгаит · Ханкенди¹ · Шеки · Ширван · Шуша
Районар	Агъдам · Агъдаш · Агъжабеди · Агъстафа · Агъсу · Апшерон · Астара · Барда · Балакен · Бейлакъан · Билясувар · Гейчай · Геранбой · Гёйгёл · Гобустан · Гьажикьабул · Дашкесан · Евлах · Жалилабад · Жебраил · ‎Закатала · Зангелан · Зердаб · Имишли · Исмаиллы · Кедабек · Келбажар · Куьрдамир · КцӀар · Къазах³ · Къах · Къуба · Къубатлы · Кьвепеле · Лачин · Ленкоран · Лерик · Масаллы · Нефтечала · Огъуз · Саатлы · Сабирабад · Сальян · Самух · Сиазан · Тертер² · Товуз · Ужар · Физули · Хожавенд² · Хожалы² · Хъачмаз · Хызы · Шабран · Шамкир · Шеки · Шемаха · Шуша² · Ярдымлы
Нахичеван АР-дин районар	Бабек · Жулфа · Кенгерли · Ордубад · Садарак³ · Шагьбуз · Шарур ·
¹ — шегьер Суван Къарабагъдин Республикадин гъилик ква ² — райондин чилерин са пай ва я тамамдаказ Суван Къарабагъдин Республикадин гъилик ква ³ — райондин чилерин са пай Эрменистандин гъилик ква