Исмаиллы район

Муниципалитетдин район Исмаиллы район Уьлкве АзербайжанАзербайжан Регион Сувун Ширвандин экономикадин регионСувун Ширвандин экономикадин регион Район Исмаиллы район Кьилин шегьер Исмаиллы Къенепатан паюнар 109 хуьр акатзава Райондин кьил Нахид Рза оглу Багиров Бине кьунва 1931 йис Майдан 2 064 км² Агьалияр ↗ 86 735 кас (2019) Къалинвал 42,0 кас/км² Миллетар азербайжанар, лезгияр, татар Динар суни ва шийи - мусурманар Исмаиллы район Почтунин индекс AZ3100 Автомобилдин код 31 Официал сайт http://ismayilli-ih.gov.az/

Исмаиллы район (азер. İsmayıllı rayonu / Исмаиллы району) — Азербайжан республикада авай муниципалитетдин район.

Администрациядин юкь — Исмаиллы шегьер я.

География

Исмаиллы район Азербайжандин кефер пата, асул гьисабдалди Кьилин Къавкъаздин цӀиргъини кьиблепатан хушарал, кьакьан ва аскӀан сувар алай зулал ва Алазан-Гьафтеран дугунал ала.

Адан майдан — 2 064 км² я. Кефер пата Къуба райондихъ, рагъэкъечӀдай пата Шемаха райондихъ, кьибле пата Агъсу, Куьрдемир ва Гуьйчай районрихъ, рагъакӀидай патани Къебеле райондихъ галаз са сергьятра ава. Рельефдин чӀехи пай суварал къвезва. Виридалайни кьакьан чка Бабадагъ сув я (3639 м). Райондин чилерайтӀуз авахьзавай виридалайни метлеблу чӀехи вацӀар Гуьйчай вацӀ, Гирдыманчай, Ахох, Айричай, ПӀирсаатчай, Агъсучай ва Сулут вацӀар я. ГьакӀни, кьве тӀебии тушир цин гьамбарханаярни ава — Екехана ва Ашукьбайрам. Райондин чилерин 66 799 гектар тамарал къвезва. Райондин са пай Гьукуматдин Исмаиллы Заповедникдин сергьятрин къене, мукуь пайни Шагьдагъдин Милли Паркдин сергьятрин къене ава. Гзаф иер ва девлетлу тӀебиат хас тир Исмаиллы район Азербайжандин туризмдин хиле вилик фенвай чкайрикай сад я.

Тарих

Къе Исмаиллы район алай чилер, чи эрадилай вилик III виш йисан сифте кьилера арадал атай Алпан уьлкведин сергьятрик квай тирди малум я.

Райондин статус адаз 1931 йисан ноябрь вацра ганай ва кьилин хуьр — Баскал тир. Адалай вилик йисара райондин чилерин чӀехи пай Баку губерниядин Гуьйчай ва Шемаха уездрин къене, гъвечӀи пайни Елизаветполь губерниядин Нуха уезддин сергьятрик квай.

2012 йисуз райондин Исмаиллы, Миджан, Газли хуьрер кьилдин муниципалитетар хьиз терг авуна Исмаиллы шегьердин администрациядик кутунай.

Агьалияр

Исмаиллы район Азербайжандин гзаф-миллетрин районрикай сад ятӀани ина агьалидин чӀехи пай азербайжанар я. Кьадардиз килигна кьведлагьай чкадал лезгияр акъвазнава. Урусатдин империядин девирда и чилерал пара кьадарда эрмени хуьрерни авай. Къарабагъдин яракьлу конфликтдин йисара эрменияр Азербайжандай катна хъфенай. ГьакӀни, ина татри, урусри, курдри, къирицӀри санал уьмуьр ийизва.

• Къурбанэфенди, Жангъу (Истису), Смугъул, Къалажух (КӀелетӀар), Ушталхъишлак, Топчу, Чеменли — михьи лезги хуьрер я.
• Ивановка хуьруьн чӀехи пай урусар я.
• Гьапутлы, Муллаисакьлы ва Гьажигьатемлы — къирицӀ хуьрер я.
• Лагьиж хуьре татри уьмуьр ийизва.

Амай хуьрерин агьалидин чӀехи пай азербайжанри тешкилзава. Районда милли жигьетдай акахьай хуьрер пара ава. Месела Ивановка, Султанкент, Галагагь ва мсб. хуьрерин агьалидин гъвечӀи пай лезгияр я. Тарихдин къене и жуьре акахьай хуьрера уьмуьр тухузвай миллетар азербайжанриз элкъвенва. Лезги чӀал анжах пуд-кьуд хуьре амукьнава. Исмаиллы районда авай лезги хуьрерикай мектебда лезги чӀалан тарсар анжах КӀелетӀрин хуьре гузва.

Йисариз килигна Исмаиллы райондин агьалидин дегиш хьунин динамика:

Йис	1939	1959	1970	1979	1999	2009	2015	2019
Агьалияр	52 445	↘ 40 679	↗ 51 596	↗ 55 249	↗ 72 144	↗ 79 330	↗ 84 010	↗ 86 735

Къенепатан паюнар

Исмаиллы райондин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай хуьрер, (яцӀу шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

Муниципалитет	Хуьрер
«Исмаиллы» муниципалитет	Исмаиллы шегьер
«Агьан» хуьруьнсовет	Агьан, Дуварян, Химран, Гойдан
«Ашукьбайрамлы» хуьруьнсовет	Ашукьбайрамлы, Гьапутлы, Къаракуллугъ, Талыш
«Баскал» хуьруьнсовет	Баскал посёлок
«Буровдал» хуьруьнсовет	Буровдал, Чандагьар, Гьафтесов, Зарат
«Галагагь» хуьруьнсовет	Галагагь, Ушталхъишлак
«Галынчаг» хуьруьнсовет	Галынчаг, Гуьйтепе, Ханагагь, Муьжуьгьафтеран
«Гарайбейли» хуьруьнсовет	Гарайбейли, Аюббейли, Халилли, Кешхурт
«Гьажигьатемли» хуьруьнсовет	Гьажигьатемли, Гидейли, Куьрд Эльдарбейли
«Гушенча»	Гушенча, Балик, Енишдиби, Зогъаллыг
«Дияллы» хуьруьнсовет	Дияллы, Гуьйуьм, Садиян
«Жуьльян»	Жуьльян
«Жуьльян-Муьдри» хуьруьнсовет	Жуьльян, Дагьар, Мулух, Муьдри, Муьдрисе, Наниж, Пиреганым, Ваша
«Зайва» хуьруьнсовет	Зайва, Ханкенди, Куьрдуьван
«Зарнава» хуьруьнсовет	Зарнава, Агъа Зарнава, Муьшкемир, Сардагьа
«Ивановка» хуьруьнсовет	Ивановка, Куьлуьллуь
«Кейванди» хуьруьнсовет	Кейванди, Багьлиян, Билистан, Минге, ПӀирабулкьасум, Шабиян
«Келбенд» хуьруьнсовет	Келбенд, Гирк, Шуькуьрчуь, Еникенд
«Куьрдмашы» хуьруьнсовет	Куьрдмашы
«Къалажух» хуьруьнсовет	Къалажух, Чайговушан, Чеменли, Елабад, Жангъу (Истису)
«Къушакенд» хуьруьнсовет	Къушакенд, Агъбулах, Гензе, Тубукенд
«Къубахалилли» хуьруьнсовет	Къубахалилли, Чермедил
«Къурбанэфенди» хуьруьнсовет	Къурбанэфенди
«Лагьиж» хуьруьнсовет	Лагьиж пос., Багъали, Аракит, Канаа, Намазгагь
«Муллаисакьлы» хуьруьнсовет	Муллаисакьлы
«Рушан» хуьруьнсовет	Рушан, Венг
«СултӀанкенд» хуьруьнсовет	СултӀанкенд, Уштал
«Сулут» хуьруьнсовет	Сулут, Келезейва, Гичатан, Сарсура
«Смугъулрин» хуьруьнсовет	Смугъул
«Тагълабиян» хуьруьнсовет	Тагълабиян, Калфараж, Муьжуь
«Талыстан» хуьруьнсовет	Талыстан
«Тазакенд» хуьруьнсовет	Тазакенд, Садлагьай Ениюл, Гандов, Кьведлагьай Ениюл, Куьгьнедагьар, Къарагая, Гарсала
«Тиржан» хуьруьнсовет	Тиржан, Бизлан, Мачахы, Заргаран
«Топчу» хуьруьнсовет	Топчу, Буйнуз, Ширванмеше

ЭлячӀунар

• Исмаиллы райондин официал сайт