Киев

Украинадин пайдах Шегьер
Киев
укр. Київ
Киевдин шикилар
Киевдин шикилар
Киевдин тӀаратӀ Киевдин герб
ТӀаратӀ Герб

Киев
Координатар:50°27′00″ к. гь. 30°31′24″ р-э. я.HGЯO
Уьлкве:Украина
ВилаятКиев вилаят
Шегьердин кьилВиталий Кличко
Бине эцигай тарих:VIVII вишйис
Статус йисалай:882
Майдан:847,66 км²
ЯШЧ кьакьанвал:203 м
Гьава:юкьван гьалдин континенталдин
Агьали:↑ 2 934 522 кас. (2018)
Къалинвал:3461.9 кас./км²
Агломерация:4 071 000
Халкьар:украинар (82,2 %), урусар (13,1 %) ва мас.
Динар:православиедин гвай ксар, грекрин католикар, католикар, мусурманар, чувудар, атеистар
Сятдин чӀул:UTC+2 (UTC+3)
Телефондин код:+380 44
Почтунин индекс:01001—06999
Автомобилдин код:AI, КӀ / 10, AA, КА / 11, 28
Сайт:kievcity.gov.ua
Wikimedia Commons Commons:Kiev

Киев[1][2][3] (укр. Київ; урусКиев) — Украинадин меркез, Европадин виридалайни чӀехи ва цӀуру шегьеррикай сад я. Ада Днепр вацӀун юкьван авахьуна, кефердин Днепрдин Украинадин чка кьунва.

Уьлкведин сиясатдин, жемятдинни экономикадин, улакьдин, маарифдинни илимдин юкь я. Украинадик акатзавай кьилдин административни территориал тек, Киев вилаятдин административ юкь я. Киев-Святошин райондин юкь я. АкӀ ятӀани, ам Киев вилаятдик акатзавач. Ина Украинадин гьукуматдин кьилин идарайри, чара уьлквейрин миссийри, Украинада кӀвалахзавай карханайринни жемятдин тешкилатрин чӀехи паюни чка кьунва.

Шегьердин кьил — тӀвар-ван авай гъуту-гъутархъан Виталий Кличко я.

«Повесть временных лет» лугьудай ктабдиз килигна Киевдин бине кутурбур полянрин княз Кий, адан стхаяр Щекни Хорив, гьакӀни абурун вах Либид язва. Археологиядин малуматралди ва кхьенвай чешмейралди, V-лагаьй виш йисан кьведлагьай паюнилай — VI-лагьай виш йисан садлагьай паюнилай гатӀумна Киев датӀана вилик физвай. Замкова сув шегьер хкаж хьунин юкь хьана.

Русдин, Киевдин князвилин, ЧӀехи Урус князвилин, Украинадин Халкьдин Республикадин, Украинадин гьукуматдин ва Украинадин шурайрин социализмдин республикадин кьилин шегьер тир.

Административ паюнар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

Шегьердин территория 10 административ райондиз чара жезва:

Административ паюнар
Киевдин административ паюндин карта
Киевдин административ паюндин карта
Район Майдан, км ² Агьалияр, кас Къалинвал, кас/км ²
Днепрдин эрчӀи къерех:
Голосийив 160,78 232,9 агъ. 1449
Оболон 110,32 315,8 агъ. 2863
Печера 19,57 141,4 агъ. 7225
Подол 34,08 192,2 агъ. 5640
Святошин 102,63 336,0 агъ. 3274
Соломянка 40,52 343,8 агъ. 8485
Шевченко 26,63 229,0 агъ. 8599
Днепрдин чапла къерех:
Дарница 132,24 316,8 агъ. 2396
Десна 154,2 359,5 агъ. 2331
Днепрдин 66,7 346,5 агъ. 5195
Вири 847,67 2 888 470 3408

Майдандикай малуматрин чешме [1])
.

Стхавилин шегьерар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

1961-лагьай йисуз Киев мукьва хьанвай шегьеррин гьерекатдик экечӀна. Краков (Польша) ва Тампере (Финляндия) адан садлагьай стхавилин шегьерар хьана. 2018-лагьай йисан малуматралди, адаз 54 стхавилин шегьер ава. Алай чӀавуз абур Ханчжоу (Китай) шегьердихъ галаз стхавиликай рахазва[4].

Киев шегьердин территориал жемятдин статутдин 7-лагьай макъаладив кьурвал, стхавилин шегьерар Киевдин шегьердин шуради кьве патан икьрардиз килигна хкязва[5].

Украинадинни Урусатдин арада авай конфликтдин гъиляй 2016-лагьай йисан 11-лагьай февралдиз Киев шегьердин шуради украин меркездинни Маскавдин арада стхавиликай, кӀиливаликайни санал кӀвалахуникай кутӀуннавай икьрар чӀурна[6].

ГьакӀни гьа юкъуз Киевдин шегьердин шуради Санкт-Петербургдихъ, Волгограддихъ, Магьачкъаладихъ, Улан-Удедихъни Коми Республикадихъ галаз араяр чӀурна[7].  

Баянар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]

  1. Сулейманан чӀехи тӀвар  (лез.). «Самур» (июнь 2018). Ахтармишун 5 февраль 2019.
  2. Сулейман Пашаев Берлин къачуна хтай хва  (лез.). «Лезги газет» (19 май 2018). Ахтармишун 5 февраль 2019.
  3. Б.Б.Талибов, М.М.Гьажиев Лезгинско-русский словарь. — Дагестанский филиал академии наук СССР. Институт истории, языка и литературы. — Москва: Советская энциклопедия, 1966.
  4. Киевдикай технологиядин лидер тир шегьер Ханчжоудиз стхавилин шегьер жедайвал я
  5. Киев шегьердин территориал жемятдин статут
  6. Киевди Москвадихъ галаз араяр чӀурзава
  7. Киевдин ругуд Урусатдин шегьердихъ галаз стхавилин араяр чӀурна

ЭлячӀунар[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]