Бутахуьр (СтӀал Сулейман район)
 Хуьр
|
.svg)
Бутахуьр (урус. Буткент) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай, «Шихидхуьруьнсовет»дик акатзавай хуьр.
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьр СтӀал Сулейман райондин кьибледа, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай 8,7 км кьибле пата чка кьунвайди я. Мукьвал алай хуьрер: Испик, Шихидхуьр, Пиперхуьр, Хтун.
Тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьруьн арадал атуникай цӀуру эгьлийри эхтилатзава хьи, са чӀавуз и чкайриз вад стха атанай: Бут, Бабут, Захраб, Ших, Хтун ва мублагь чилера вад хуьр эцигиз къетӀъ авунай. Районда и чӀавалди ихьтин тӀварар алай хуьрер ава. Амма хуьр мус арадал атанватӀа дуьз малум туш. Бутахуьрун дегьвал тестикьарзавай археологиядин са шумуд жгъай затӀар ава. 1966 йисан зурзунрилай кьулухъ кӀвалер эцигунин кӀвалахар тухвайла, хуьруьн чилерал мусурманвилелай вилик девирдин, инсандик кӀалуб алай хъенчӀин кварар дуьздал акъуднай. Абур мусурманвилелай вилик девирдинбур тир чӀал тестикьарзавайди ам я хьи, ислам динда инсандин кӀалуб ва суьрет чӀугваз къадагъа я.
Хуьруьн кеферни - рагъакӀидай къерехда, кӀунтӀунин рагъакӀидай патан гуьнеда археологиядин имарат, цӀуру заманада инсанар яшамиш хьайи, «Сенгер» тӀвар алай чка ава. Хуьруьн кьибле къерехда, кӀунтӀал, дин паталай женгера кьенвай гзаф азабар къачур шагьидрин, археологиядин имарат — «Шагьидрин пӀир» ава.
XIX виш йисуз Бутахуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Гуьне наибвалдиз талукь тир. Зугьрабхуьр ва Хтун хуьрерихъ галаз Зугьрабхуьруьнжемятдик акатзавай.
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Алай чӀавуз хуьре 44 кӀвале 136 кас яшамиш жезва. Агьалидин вири лезгияр, суьнни - мусурманар я. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 64 кӀвал авай, агьалийрин кьадар 305 кас тир: 150 итим ва 155 паб. [1]
