Хутаргъ
 Тунвай хуьр
|
.svg)
Хутаргъ (урус. Хутарг) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай тунвай хуьр.
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьр СтӀал Сулейман райондин рагъакӀидай пата, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай тахминан 10,5 км яргъал, суван ценерив гвай чкада алайди я.
Тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьруь бине кьунвай тарих дуьз малум туш. ТӀварцӀикай баянар гун мумкин туш. Амма хуьре авай, саки 51 гектар майдан кьунвай суру, и хуьр гзаф дегь хуьрерикай тир чӀал шагьидвалзава.
Хуьруьн майишатдин мулкарихъ галаз санал хуьруьн майдан 760 га кьазва, абурукай 300 га — тум цайи чилер, 130 — векьер ядай никӀер, амайбурни чӀурар я. Хутаргъ хуьр, Ивигар, Чуьхверхуьр, Мехкергъ, ЧӀилихъ, КӀеле, ХпитӀар, Бигер ва Кьеан хуьрерин мулкарихъ галаз сергьятарзава.
Хуьре «Прехазран бубадин пӀир» ва пак ксарин ругуд сур ава. Вилик ина мискӀинни авайди тир.
XIX виш йисуз Хутаргъ хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Котур - Куьредин наибвалдиз талукь тир. Кьеан ва Чуьхверхуьр хуьрерихъ галаз Кьеан хуьруьнжемятдик квай.
1966 йисуз, зурзунрин себебдилай хуьруьнэгьлияр Эминхуьруьз (а чӀавуз Аламише тӀвар алай) куьч хьана ацукьнай.
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Куьч жедалди хуьруьн агьалийрин вири лезгияр, суни — мусурманар тир. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 89 майишатар авай, агьалийрин кьадар 517 кас тир.[1]
Хутаргъвийрин асул кӀвалахар лежбервал, малдарвал, гъилин устӀарвал ва кеспи ийиз шегьерриз фидай лежбервал тир.
Хуьре гуьгъуьнин сихилар яшамиш жезвай: Ширер, Сафарчияр, Шамлуяр, Къажарар, Пехълияр, Ахцегьар.
Алай чӀавуз хуьр ичӀизва.
ТӀвар-ван авай ксар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- Халидов Бейбала Халилан хва — лезги шаир.
