КӀахцугъ
 Хуьр
|
.svg)
КӀахцугъ (урус. Кахцуг) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай, «Кьасумхуьруьнсовет»дик акатзавай хуьр.
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьр СтӀал Сулейман райондин кьибледа, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай 11 км кьиблединни — рагъакӀидай пата чка кьунвайди я.
Тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьруьн тӀварцӀикай баян гун мумкин туш. Хуьруьн арадал атунин тарих малум туш. КӀахцугъар, сад — садан мукьув галай ирид гъвечӀи хуьрерин сад хьунивди арадал атанвайди я: Кьунча, Хъчарихъ, СтӀалдихъ.
Хуьруьн сурун рагъэкъечӀдай пата архитектурадин имарат — Мегьамедханан хва Молла Мамман мавзолей авайди я. Хуьруьн юкьван пата мискӀин, кьибле къерехдани «Шуруз — пӀир» тӀвар алай пӀир ава. Хуьрелай 500 м кеферда мад са пӀир ва сурун винел алай кьве плитаяр ава. Хуьруьн кьибле ва кефер къерехра сурар ава.
Виликан хуьр тир «СтӀалдихъ» чкадин мукьув алпандин девирдиз талукь тир сурун кьилихъ галай къванер дуьздал акъуднавайди я. Абуруз гьакӀни «эрменийрин сурар» лугьузва.
КӀахцугърин тӀвар адав акъатнава хьи, и хуьряй Лейли тӀвар алай руш цилингви Савзиханаз гъуьлуьз фена, зурба классик — зари Етим Эминан диде хьанвай.
Хуьруьнэгьлияр малдарвилив, хуьруьн майишатдин крарив, бахчахъанвилив ва кеспи ийиз шегьерриз фидай лежбервилив алахънавай.
XIX виш йисуз КӀахцугъ хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Гуьней наибвалдиз талукь тир. Птидхуьр, ДаркӀуш, Вини Арагъ ва Татархан хуьрерихъ галаз Татарханрин хуьруьнжемятдик акатзавай.
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Алай чӀавуз хуьре 195 майишатар гваз 730 кас яшамиш жезва. Агьалидин вири лезгияр, суьнни — мусурманар я. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 93 майишатар авай, агьалийрин кьадар 488 кас тир.[1]
