Татархан
 Хуьр
|
.svg)
Татархан (урус. Татарханкент) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай, «Уллугъетягърин» хуьруьнсоветдик акатзавай хуьр.
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьр СтӀал Сулейман райондин кьибледа, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай кьибле патаз 11 км яргъал чка кьунвайди я. Мукьвал алай хуьрер: Уллугъетягъ, Птидхуьр, Сайтархуьр.
Тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьруь бине кьунвай тарих малум туш. Аквадай гьалда, хуьруьн тӀвар татарарни - монголрин тарашхъанрин вигьинрихъ алакъа аваз я. И хуьр са чӀавуз, татаррин кьушунрин кьилел алай кас яшамиш жезвай чка хьун мумкин я. Гуьгъуьнлай адаз Татархандхуьр лугьуз хьанвай, яни «татаррин хандин хуьр».
Хуьруьн юкьван пата архитектурадин имарат - мискӀин ала. Хуьруьн рагъэкъечӀдай патан къерехда «ПӀир Сефер-Али» пӀир ала.
XIX виш йисуз Татархан хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Гуьней наибвалдиз талукь тир. ДаркӀуш, КӀахцугъ, Вини Арагъ ва Птидхуьр хуьрерихъ галаз Татарханрин хуьруьнжемятдик акатзавай.
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]1966 йисуз хуьруьн агьалияр ЦӀийи Макьариз ва Герейханован совхоздиз куьч хьанвай. Алай чӀавуз хуьре 35 майишатар гваз 153 кас яшамиш жезва. Агьалидин вири лезгияр, суьнни - мусурманар я. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 104 майишатар авай, ва агьалийрин кьадар 523 кас тир. [1] 64 хзандал налогар эгинай. Гьар майишатди гьукуматдиз йиса 5 манатни 60 кепек налогдин пул вугузвай, вири – 358 манатни 40 кепек. 41 хзан налогдикай ада тир.
Татархандхуьрвияр лап фад заманарилай инихъ хуьруьн майишатдин крарал, малдарвилив, бахчахъанвилив ва кеспи ийиз шегьерриз фидай лежбервилив алахънавайди я.
