ЦицӀигъ

Тунвай хуьр ЦицӀигъ урус. Цициг Уьлкве УрусатУрусат Федерациядин субъект ДагъустанДагъустан Муниципал район СтӀал Сулейман район Агьалияр 0 кас Миллетар лезгияр Динар суьнни - мусурманар Сятдин чӀул UTC+4 Телефондин код +7 87236 Автомобилдин код 05

ЦицӀигъ (урус. Цициг) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай тунвай хуьр.

География

Хуьр СтӀал Сулейман райондин рагъакӀидай пата, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай 15,4 км яргъал чка кьунва.

Тарих

ЦӀуру эгьлийрин эхтилатриз килигна, хуьр 300 - 400 йис идалай вилик арадал атанвайди я. Адан бине Къуба ханвалдин Штул, ЗахитӀ ва Наби хуьрерай атайбуру кутунвай. Хуьруьн тӀвар, лезги чӀалал «ЦӀицӀ» мана гузувай гафуникай арадал атанвайди я. ЦицӀигъ хуьр арадал къведалди и чкадал НацӀархуьр тӀвар алай хуьр авай. А чкадиз гилани «НацӀархуьр» лугьузвайди я. ЦицӀигъ хуьруьн чилер, сад - садан арада 1 км кьван яргъавал авай КӀеле, Хъпуьхъ ва ЧӀилихъ хуьрерин мулкарив сергьятарзавай. Гьавиляй революциядилай виликни гуьгъуьниз и хуьрер, администрация ЦицӀигъ хуьре авай, са хуьруьнжемятдик квай. Жемятдин месэлаяр жемятрин кӀватӀалда кавхайри, фекьийри ва дуванхъанри гьял ийизвай.

Эгьлияр асул гьисабдалди лежбервилин, малдарвилин, гъилин устӀарвилин ва салбанвилин кӀвалахрал алахънавай. Папари гамар, рухвар хразавай, сун гуьлуьтар ва винелай алукӀдай парталар цвазвай. Итимрин арада дараматар эцигзавай устӀарар ва харат устӀарар тафават аваз тир. Абурун устӀарвиликай тариф муькуь хуьреризни чкӀанвай. ХъуьтӀуьн береда цицӀигъвияр кеспи ийиз шегьерриз физвай.

XIX виш йисуз ЦицӀигъ хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Котур - Куьредин наибвалдиз талукь тир. КӀеле, Хъпуьхъ, ЧӀилихъ ва КуркӀурхуьр‎ хуьрерихъ галаз ЦицӀигърин хуьруьнжемятдик акатзавай.

1893 йисуз хуьруьн чилера живедин мяденар жагъанвай. Инай 1500 - елай пара пут живе акъудна тухванвай. Мяден квай чкада урус ва инглис специалистар кӀвалахзавай.

1964 йисуз хуьруьн агьалияр Агъа СтӀалриз куьчарнай.

Агьалияр

Куьч жедалди хуьруьн агьалийрин вири лезгияр, суни - мусурманар тир. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 66 майишатар авай, агьалийрин кьадар 376 кас тир: 180 итим ва 196 паб. Гьар йисуз абуру гьукуматдиз налогар вугузвай. 28 хзан гзаф кесиб яшамиш жезвайвиляй налогдикай ада тир. Куьч жедалди хуьре 60 кьван кӀвалер авай.

Хуьре гуьгъуьнин сихилар яшамиш жезвай: Жагьанжаяр, Мудумар, Патахъар (Матишкаяр), Северхъанар, Мугьулар, Кушаяр. Патахъар сихилдин дишегьлийрин, гзаф иер алукӀунрал рикӀ алайвиляй абуруз цӀийи — «Матишкаяр» тӀвар ганвай.

Агьалияр малдарвилел, хуьруьн майишатдал, лежбервилел, салбанвилел ва гъилин устӀарвилел алахънавайди тир.

Алай чӀавуз хуьр ичӀизва.

ЭлячӀунар

• СтӀал Сулейман райондин официал сайтуна ЦицӀигъ хуьруькай куьруь малуматар