ЯлцӀугъ
Тунвай хуьр
|
Ялцугъ (урус. Ялцуг) — Дагъустан республикадин СтӀал Сулейман районда авай тунвай хуьр.
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьр СтӀал Сулейман райондин кьиблединни - рагъакӀидай пата, райондин юкь тир Кьасумхуьрелай тахминан 11 км яргъал чка кьунвайди я.
Тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хуьруьн арадал атуникай малуматар авач. ТӀварцӀикай баян гун мумкин туш. Ялцугъ хуьруьн тӀвар, литературадин лезги чӀалан бине эцигай зурба зари Этим Еминан куьмекдалди акъатайди я.
Хуьруьн бине Кьеан хуьряй атайбуру кутунвайди я. Гуьгъуьнлай иниз Цилинг, КӀири ва КӀеле хуьрерин эгьлиярни куьч хьанвай.
1734 йисуз ЯлцӀугъвийри Надир Шагьан кьушунрин вигьинар яна алудзавай.
XIX виш йисуз Ялцугъ хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатнай. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Хъутур-Куьредин наибвалдиз талукь тир. Макьар, ХпитӀар, Бигер ва ЦицӀер хуьрерихъ галаз Ялцугърин хуьруьнжемятдик квай.
1966 йисан зурзунрилай кьулухъ ялцӀугъвияр Эминхуьруьз куьч хьана ацукьнай.
Хуьре Этим Эминан сур авайди я.
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Куьч жедалди хуьруьн агьалийрин вири лезгияр, суьнни - мусурманар тир. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, хуьре 91 майишатар авай, агьалийрин кьадар 266 кас тир: 129 итим ва 137 паб. [1]
ЯлцӀугъвийрин асул кӀвалахар малдарвар, лежбервал ва балкӀандарвал тир.
Алай чӀавуз хуьр ичӀизва.