Бежта белген: различия между версиями
ЦӀар 65: | ЦӀар 65: | ||
== География == |
== География == |
||
Район [[Дагъустан Республика]]дин суван рагъакIидай пата, [[Авар |
Район [[Дагъустан Республика]]дин суван рагъакIидай пата, [[Авар Къойсу]] вацIун кьиле, [[ЧIехи Къавкъаз]]дин кьилелай элячIдай цIиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда ала. Кефердинни рагъакIидай пата [[Цунта район]]дихъ галаз, кефердинни рагъэкъечIдай пата [[Тлярата район]]дихъ ва рагъакIидай пата [[Гуржистан]]дихъ галаз са сергьятра ава. |
||
Райондин чилерин майдан — 575 км² я. |
Райондин чилерин майдан — 575 км² я. |
17:00, 31 июль 2017 жуьре
Муниципалитетдин район
|
Бежта белген (урус. Бежтинский участок) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин белген (урус. участок). Административвилелди Цунта райондин пай хьиз арадал атанвайди я.
Администрациядин юкь — Бежта хуьр я.
География
Район Дагъустан Республикадин суван рагъакIидай пата, Авар Къойсу вацIун кьиле, ЧIехи Къавкъаздин кьилелай элячIдай цIиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда ала. Кефердинни рагъакIидай пата Цунта райондихъ галаз, кефердинни рагъэкъечIдай пата Тлярата райондихъ ва рагъакIидай пата Гуржистандихъ галаз са сергьятра ава.
Райондин чилерин майдан — 575 км² я.
Климат
Белгендин климат, къайи яргъи хъуьтIуьвни куьруь гаталди тафават авай, юкьван гьалдин — мекьи я. Белгендин гьавадин вини дережадин ламувал набататрин хъсан экъечIуниз куьмек гузва. Хъчарин жуьреба - жуьревилив ва булвилив тафават авай гегьенш чIурар, белгендин асул девлет я. Гьавиляй хуьруьн майишатдин асул кIвалахар ина лежбервални малдарвал я.
Минералдин чешмеяр
Белгендин чилера пара кьадарда гъвечIи ва чIехи минерал цин чешмеяр ава: недай затIар гьазуруниз виже къведай кьел квай, сода квай ятар, ва сагъардай экъуьнар ийидай гугурт, гургуртни - водород ва шуьтруь ракьун чими ятар.
Тарих
Бежта белген 1992 йисуз арадал гъанвай ва Дагъустан Республикадинни гьакIни вири Урусат Федерациядин административивлин паюнда уникум тир гьал я.
Дагъустан Республикадин Конституцияди тайинарнавайвал Бежта белген Цунтин райондин составдик акатзава.
Агьалияр
Йисариз килигна Бежта райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:
Йис | 2008 | 2009 | 2012 | 2013 | 2014 |
Агьалияр | 9 500 | ↗ 9 783 | ↘ 7 328 [1] | ↗ 7 369 [2] | ↗ 7 387 [3] |
Чкадин миллетар — бежтаяр ва гунзибар я, абур бежта ва гунзиб чIаларал рахазва [4]. Диндал гьалтайла вири суни - мусурманар я.
2009 йисан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав [5]:
Халкь | Кьадар, кас. |
Пай вири агьалийрикай, % |
---|---|---|
бежтаяр | 8280 | 84,6 % |
гунзибар | 1040 | 10,6 % |
дидояр | 468 | 4,8 % |
вири санал | 9783 | 100,00 % |
Администрациядин паюнар
Райондик 5 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава [6].
Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай 12 хуьрер, (яцӀу шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);
- «Бежта» хуьруьнсовет — Бежта
- «Качалай» хуьруьнсовет — Качалай, Караозек, 40 лет Октября, Ахай-Отар, Ачи-Чунгур, Кара-Тюбе
- «Тлядал» хуьруьнсовет — Тлядал
- «Хашархота» хуьруьнсовет — Хашархота
- «Гунзиб» хуьруьнсовет — Гарбутль, Гунзиб, Нахада — гунзибар.
Хуьрер - анклавар
Административвилелди Бежта белгендиз талукь 12 хуьруькай ругуд хуьр Бабаюрт райондин чилерал ала [7]:
Бабаюрт райондин чилерал алай Бежта белгендин (Цунтин райондин) хуьрер:
Баянар
- ↑ Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 г.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 г.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 г.
- ↑ Этнокарта Западного Дагестана. Андо-цезские языки
- ↑ Бежтинский участок
- ↑ ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН ОТ 13.01.2005 N6 О СТАТУСЕ И ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН
- ↑ Бабаюртовский районный суд Республики Дагестан