Бежта белген

Муниципалитетдин район Бежта белген урус. Бежтинский участок Герб Уьлкве УрусатУрусат Федерациядин субъект ДагъустанДагъустан Администрациядин юкь Бежта Къенепатан паюнар 4 муниципалитетар акатзава Райондин кьил Шахбанов Шахбан Магомедович Бине кьунва 1992 йис Майдан 575 км² Агьалияр ↗ 7 387 кас (2014) Миллетар бежтаяр, гунзибар Динар суни - мусурманар Бежта белген Сятдин чӀул UTC+4 Телефондин код +7 87274 Автомобилдин код 05 Официал сайт http://bezhta.ru

Бежта белген (урус. Бежтинский участок) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин белген (урус. участок). Административвилелди Цунта райондин пай хьиз арадал атанвайди я.

Администрациядин юкь — Бежта хуьр я.

География

Район Дагъустан Республикадин суван рагъакӀидай пата, Авар Къойсу вацӀун кьиле, ЧӀехи Къавкъаздин кьилелай элячӀдай цӀиргъера, гьулуьн дережадилай 1500-3500 м кьакьанда ала. Кефердинни рагъакӀидай пата Цунта райондихъ галаз, кефердинни рагъэкъечӀдай пата Тлярата райондихъ ва рагъакӀидай пата Гуржистандихъ галаз са сергьятра ава.

Райондин чилерин майдан — 575 км² я.

Климат

Белгендин климат, къайи яргъи хъуьтӀуьвни куьруь гаталди тафават авай, юкьван гьалдин — мекьи я. Белгендин гьавадин вини дережадин ламувал набататрин хъсан экъечӀуниз куьмек гузва. Хъчарин жуьреба - жуьревилив ва булвилив тафават авай гегьенш чӀурар, белгендин асул девлет я. Гьавиляй хуьруьн майишатдин асул кӀвалахар ина лежбервални малдарвал я.

Минералдин чешмеяр

Белгендин чилера пара кьадарда гъвечӀи ва чӀехи минерал цин чешмеяр ава: недай затӀар гьазуруниз виже къведай кьел квай, сода квай ятар, ва сагъардай экъуьнар ийидай гугурт, гургуртни - водород ва шуьтруь ракьун чими ятар.

Тарих

Бежта белген 1992 йисуз арадал гъанвай ва Дагъустан Республикадинни гьакӀни вири Урусат Федерациядин административивлин паюнда уникум тир гьал я.

Дагъустан Республикадин Конституцияди тайинарнавайвал Бежта белген Цунта райондин составдик акатзава.

Агьалияр

Йисариз килигна Бежта райондин агьалийрин дегиш хьунин динамика:

Йис	2008	2009	2012	2013	2014
Агьалияр	9 500	↗ 9 783	↘ 7 328	↗ 7 369	↗ 7 387

Чкадин миллетар — бежтаяр ва гунзибар я, абур бежта ва гунзиб чӀаларал рахазва . Диндал гьалтайла вири суни - мусурманар я.

2009 йисан 1 январь тарихдин малуматрив кьурвал «Бежта белген» муниципалитетдин миллетрин состав :

Халкь	Кьадар, кас.	Пай вири агьалийрикай, %
бежтаяр	8280	84,6 %
гунзибар	1040	10,6 %
дидояр	468	4,8 %
вири санал	9783	100,00 %

Администрациядин паюнар

Райондик 5 муниципалитетдин образование (хуьруьнсовет) акатзава .

Бежта белгендин хуьруьнсоветар ва абурук акатзавай 12 хуьрер, (яцӀу шрифтдив администрациярин юкьвар къалурнава);

1. «Бежта» хуьруьнсовет — Бежта
2. «Качалай» хуьруьнсовет — Качалай, Караозек, 40 лет Октября, Ахай-Отар, Ачи-Чунгур, Кара-Тюбе
3. «Тлядал» хуьруьнсовет — Тлядал
4. «Хашархота» хуьруьнсовет — Хашархота
5. «Гунзиб» хуьруьнсовет — Гарбутль, Гунзиб, Нахада — гунзибар.

Хуьрер - анклавар

Административвилелди Бежта белгендиз талукь 12 хуьруькай ругуд хуьр Бабаюрт райондин чилерал ала :

Бабаюрт райондин чилерал алай Бежта белгендин (Цунтин райондин) хуьрер:

• Ахай-Отар, Ачи-Чунгур, Караозек, Качалай, Кара-Тюбе ва 40 лет Октября.

ЭлячӀунар

• Дагъустан Республикадин президентдин сайтуна Бежта белгендикай малуматар Архивация 24 май 2012 йисан.