Хасавюрт район
Муниципалитетдин район
|
Хасавюрт район (урус. Хасавюртовский район) — Урусат Федерациядин Дагъустан республикада авай муниципалитетдин район.
Администрациядин юкь — Хасавюрт шегьер я.
География
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Хасавюрт район Дагъустан Республикадин рагъакӀидай пата ала ва ЦӀийи Лак, Къазбек, Кизилюрт ва Бабаюрт районрихъ са сергьятра ава.
Чилерин майдан — 1425 км².
Тарих
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]1921 йисуз Терек вилаятдин Хасавюрт округдин чилерал Хасавюрт кантон арадал гъанай. 1929 йисуз кантон райондиз элкъуьрнай.
1941 йисуз ГКО-дин (Гьукуматдин Хуьнуьхин Комитет) № 827 къарардалди районда уьмуьр гьалзавай немецрин вири акъудна Къазахстандиз ва Азиядин маса уьлквейриз куьчарнай.
1944 йисуз, СССР -дин Гьукуматдин Хуьнуьхин Комитетдин «Чеченрин ва ингушрин Юкьван Азиядиз депортация авунин» № 5073 къарардалди, райондин чечен ва ингуш агьалияр акъудна Къазахстандин ва Киргизиядин ССР-риз куьчарнай.
Агьалияр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Йисариз килигна Хасавюрт райондин агьалийрин динамика:
Йис | 2002 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 |
Агьалияр | 125 454 [1] | ↗ 142 636 [2] | ↗ 143 677 [3] | ↗ 145 098 [4] | ↗ 146 806 [5] | ↗ 149 293 [6] |
2010 йисан Вириурусатдин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматриз килигна, Хасавюрт райондин миллетрин сиягь:[7]
Халкь | Кьадар, кас |
Пай % |
---|---|---|
аварар | 44 360 | 31 % |
къумукьар | 43 321 | 31 % |
чеченар | 36 391 | 26 % |
даргияр | 7 613 | 5 % |
лезгияр | 7 475 | 5 % |
маса халкьар | 2 072 | 2 % |
вири санал | 141 232 | 100,00 % |
Администрациядин паюнар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Райондик 42 муниципалитет ва 59 хуьр акатзава (къалин шрифтдив, са шумуд хуьрерин арадай администрациярин юкьвар къалурнава);[8]
- «Аджимажагатюрт» хуьруьнсовет — Аджимажагатюрт
- «Адильотар» хуьруьнсовет — Адильотар, Кадыротар, Тутлар
- «Акбулатюрт» хуьруьнсовет — Акбулатюрт
- «Байрамаул» хуьруьнсовет — Байрамаул, Шулькевич, Генжеаул
- «Бамматюрт» хуьруьнсовет — Бамматюрт
- «Баташюрт» хуьруьнсовет — Баташюрт
- «Батаюрт» хуьруьнсовет — Батаюрт, Умашаул
- «Борагангечув» хуьруьнсовет — Борагангечув
- «Дзержинское» хуьруьнсовет — Дзержинское
- «Казмааул» хуьруьнсовет — Казмааул, Умаротар
- «Кандаураул» хуьруьнсовет — Кандаураул
- «Карланюрт» хуьруьнсовет — Карланюрт, Станция Байрам
- «Кокрек» хуьруьнсовет — Кокрек, Станция Карланюрт
- «Костек» хуьруьнсовет — Костек, Пятилетка, Лаклакюрт
- «ЦӀийи Къуруш» хуьруьнсовет — ЦӀийи Къуруш
- «Могилевское» хуьруьнсовет — Могилевское, Петраковское
- «Моксоб» хуьруьнсовет — Моксоб
- «Муцалаул» хуьруьнсовет — Муцалаул
- «ЦӀийи Костек» хуьруьнсовет — ЦӀийи Костек
- «ЦӀийи Гагатли» хуьруьнсовет — ЦӀийи Гагатли
- «Новосельское» хуьруьнсовет — Новосельское, Кемсиюрт
- «ЦӀийи Соситли» хуьруьнсовет — ЦӀийи Соситли
- «Нурадилово» хуьруьнсовет — Нурадилово
- «Октябрьское» хуьруьнсовет — Октябрьское, Гребенской Мост
- «Османюрт» хуьруьнсовет — Османюрт, Симсир
- «Первомайское» хуьруьнсовет — Первомайское
- «Покровское» хуьруьнсовет — Покровское, Абдурашид-Отар
- «Садовое» хуьруьнсовет — Садовое
- «Сиух» хуьруьнсовет — Сиух
- «Советское» хуьруьнсовет — Советское
- «Солнечное» хуьруьнсовет — Солнечное
- «Сулевкент» хуьруьнсовет — Сулевкент
- «Темираул» хуьруьнсовет — Темираул, Гоксув
- «Теречное» хуьруьнсовет — Теречное
- «Тукита» хуьруьнсовет — Тукита
- «Тотурбийкала» хуьруьнсовет — Тотурбийкала
- «Хамавюрт» хуьруьнсовет — Хамавюрт
- «Цияб Ичичали» хуьруьнсовет — Цияб Ичичали
- «Чагаротар» хуьруьнсовет — Чагаротар
- «Шагада» хуьруьнсовет — Шагада
- «Эндирей» хуьруьнсовет — Эндирей
Экономика
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Баянар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- ↑ Этносостав населения Дагестана. 2002
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января
- ↑ Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 г.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 г.
- ↑ 33. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 г. Архивация 7 апрель 2014 йисан.
- ↑ Численность постоянного населения Республики Дагестан по муниципальным образованиям на 1 января 2015 г. Архивация 5 март 2016 йисан.
- ↑ ВПН том 3. Таблица 4. Население по национальности и владению русским языком по городским округам и муниципальным районам республики Дагестан. Архивация 11 октябрь 2017 йисан.
- ↑ Закон Республики Дагестан от 13.01.2005 № 6 «О статусе и границах муниципальных образований Республики Дагестан»